Το ξωκλήσι του Αγίου Πέτρου βρίσκεται στη ράχη της καταπράσινης μαγευτικής ρεματιάς πριν από την Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου στο Σελλινάρι. Είναι το εκκλησάκι με τους θρύλους και τις παραδόσεις του για αγγελικές λειτουργίες που άκουαν τα παλιά τα χρόνια οι αγνοί βοσκοί και ξωμάχοι – ευλαβικοί υπηρέτες της μάνας γης, νοικοκύρηδες, περβολάρηδες και μυλωνάδες, μιας και στον τόπο αυτό υπήρχαν νερόμυλοι και περιβόλια κι όλος τόπος μοσχοβολούσε από οπωρικά, βερικοκές, αχλαδιές, λεμονιές, πορτοκαλιές και οι σκουροπράσινες μουριές με τα νοστιμότατα μούρα τους, έδιναν μια ξεχωριστή πινελιά ομορφιάς στο περιβάλλον!
Πόσες ιστορίες δεν θυμούμαστε σ’ αυτόν τον τόπο, όταν μας έστελναν οι μανάδες μας να μαζέψουμε την πρώτη και βασική τροφή για τους μεταξοσκώληκες, που έτρεφαν στα σπίτια τους, για να τρυγήσουν το μετάξι και να ετοιμάσουν την προίκα των κοριτσιών τους!
Τώρα αλλάξαν οι καιροί. Ούτε νερόμυλοι, ούτε μεταξοσκώληκες, ούτε περβόλια, ούτε παιδιά για να μαζεύουν τα φύλλα, να παίζουν και να βάφονται με τα μαυρόμουρα, να κολυμπούνε ύστερα στις στέρνες, για να ξεπλυθούνε, αποφεύγοντας έτσι τα μαλώματα των γονιών τους και κυρίως της μάνας. Σήμερα το εκκλησάκι στέκεται ορφανό να θυμάται εκείνα τα όμορφα χρόνια με τους αγγέλους συντροφιά και τους ευσεβείς κατοίκους του χωριού.
Αξίζει, λοιπόν, να αναφερθούμε για λίγο στην ιστορία του μικρού αυτού ξωκλησιού, όπως μας την διέσωσαν οι δύο μεγάλοι αείμνηστοι Κρητολόγοι ερευνητές: ο καθηγητής Θ. Δετοράκης και ο λόγιος χωριανός μας Λ. Πλατάκης. Και το κρίνομε απαραίτητο αυτό από ιστορικής απόψεως για τη γνωριμία μας με τα μνημεία του τόπου, γιατί η γνώση είναι εκείνη που συντηρεί την ευθύνη, προάγει τον πολιτισμό κι ανοίγει δρόμους για την προέκτασή του με σεβασμό στην παράδοση και την πολιτισμική πρόοδο του ανθρώπου.
Η εκκλησία χρονολογείται τέλος του 14ου και αρχές του 15ου αιώνα, κατά τον Πλατάκη. «Είναι μονόχωρη καμαροσκεπής αίθουσα με οξυκόρυφη καμάρα. Ύψος εκκλησίας 4,50…και φαίνεται να χτίσθηκε στη θέση παλαιότερης, ως δείχνουν τα ερείπια τοίχων…Έξω από την εκκλησία βρίσκεται μαρμάρινη στήλη κυλινδρική με γλυφές στην επιφάνεια. Έχει ύψος 0,65, διάμετρο βάσεως 0,50. Το πάνω μέρος είναι οκτάγωνο με τετραγωνική σκάφη, στην οποία προφανώς στηριζότανε μαρμάρινη λεκάνη. Πρόκειται για βάση ΄΄λεκάνης αγιασμού΄΄, που μοιάζει μ’ εκείνη που βρέθηκε στον νάρθηκα της παλαιοχριστιανικής στο Καστρί Χερσονήσου» (Βλ.: Ελευθ. Πλατάκη «Παλιές εκκλησίες στο Βραχάσι, περιοδ. ΑΜΑΛΘΕΙΑ, τεύ. 12, 1972, σελ. 160-161).
Το εκκλησάκι αυτό ήτανε γυναικείο μοναστήρι. Αναφέρεται σε έγγραφο με χρονολογία 23 Αυγούστου 1638, με αναφορά «σε ιδιωτική υπόθεση της μοναχής Αγνής, θυγατέρας του ιερέα Ιωάννη Παπαδοπούλου, η οποία διορίζει στον Χάνδακα ως πληρεξουσίους της τον Πάολο Ντίπολι και τον Τζουάνε Ντασιτία. Το έγγραφο αυτό είναι σημαντικό», σημειώνει ο καθηγητής Θ. Δετοράκης,
α) Βεβαιώνει ότι ο Άγιος Πέτρος ήταν μοναστήρι γυναικείο και αυτό γίνεται γνωστό για πρώτη φορά. Γνωρίζομε μάλιστα και τα ονόματα δύο μοναστριών: Της Αγνής, θυγατέρας του παπά Ιωάννη Παπαδόπουλου και της Αγνής, θυγατέρας του Αντώνη Περζουβάλη.
β) Έχομε την πολύτιμη πληροφορία ότι το μοναστήρι αυτό λειτουργούσε ως σχολείο και η μοναχή Αγνή ήταν δασκάλισσα: “Η οσιωτάτη Κερά Αγνή θυγατέρα του ποτέ ευλαβούς παπα κυρ Ιωάννη Παπαδόπουλου δασκάλισσα”.
γ) Έχομε την αρχαιότερη γνωστή μνεία του τοπωνυμίου Σελινάρι: “εις το μοναστήρι του Αγίου Πέτρου κραζόμενον Σελινάρι, παρτινέντζια του χωρίου Βραχάσι των Καρών”.
Για το τοπωνύμιο Σελλινάρι (Βλ: Ελευθ. Πλατάκη ό.π., σελ. 161-166, και Πρωτ. Ευαγγέλου Παχυγιαννάκη, “Η Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Σελλινάρι”, Νεάπολη Κρήτης 2005)
Από αυτά τα έγγραφα εικάζεται ότι το σημερινό μοναχικό εκκλησάκι του Αγίου Πέτρου ήταν χτισμένο πάνω στα ερείπια παλαιάς γυναικείας Μονής και ότι ολόκληρη η περιοχή ονομαζότανε Σελλινάρι και ήταν παρτινέντζια, δηλαδή περιφέρεια του Βραχασού, που ανήκε στην ευρύτερη περιφέρεια των Καρών.
«Το χωρίον Καινούριου των Καρών, ερμηνεύει ο Δετοράκης, είναι η σημερινή Νεάπολη, όπως και όλη η περιοχή με τα γύρω χωριά ονομαζόταν κατά την εποχή της Βενετοκρατίας Καρές (Βλ.: Θεοχάρη Δετοράκη, ΚΡΗΤΟΛΟΓΙΑ, τεύ. 14-15, Βραχάσι 1982, σελ.58,59, 71).
Αυτή είναι η σύντομη ιστορία του ξωκλησιού του Αγίου Πέτρου, όπως μας την διέσωσαν οι ερευνητές της τοπικής Ιστορίας και τη μαρτυρούν τα χαλάσματα, που κείτονται κάτω από τα πόδια μας. Αυτός είναι ο θησαυρός και ο πλούτος μας, οι κόποι και μόχθοι των προγόνων μας, οι προσευχές και οι ιδρώτες που αγίασαν την ύλη και οι φωνές που μας μεταφέρουν τον χρησμό του ποιητή:
«ΤΗΝ ΟΡΓΗ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ ΝΑ ΦΟΒΑΣΤΕ»!
