Σωτήρες στον καιρό της κάλπης
Του ΚΩΣΤΗ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ
Στους πολυθεματικά παρακμιακούς καιρούς που διανύουμε και που έχει απολεσθεί κάθε ψήγμα ουσίας και ικμάδα σοβαρότητας, αφού πολλοί που ενδιαφέρονται για τα κοινά, ζουν κυρίως για τη χρυσόσκονη και την προβολή της δημοσιότητάς τους με προκάλυμμα τον τόπο, είναι ίσως υποχρέωση να ξαναθυμηθούμε αλήθεια τι τέλος πάντων είναι αυτός ο τόπος. Εκείνος που πολλοί εξ αυτών αυτοδοξάζονται και αυτοειδολολατρεύονται σαν σωτήρες, ότι τον υπηρετούν. Κάπως σαν το ερώτημα που έθεσε πριν από έναν αιώνα, και βάλε, ο ποιητής Πολέμης στο γνωστό ποίημά του «τι είν’ η Πατρίδα μας;». Και σίγουρα η παράδοξη ομοιοπαθητική των εκλογικών καιρών για τους επίδοξους σωτήρες, έχει κοινή θέα σε κάθε εποχή: Ο ημερολογιακός ορίζοντάς τους, αντί να φτάνει μέχρι τις επόμενες γενεές, φτάνει ασθμαίνοντας μέχρι τις επόμενες εκλογές. Στην προκειμένη περίπτωση του Δήμου Αγίου Νικολάου, (του ξεχασμένου τοπιακού προσδιορισμού ως Μιραμπέλλο/Mirabello) ευθαρσώς αναγνωρίζεται από τους διακονούντες τα κοινά την τελευταία τεσσαρακονταετία ότι «…έχουν ιδρύσει Σχολή» και έχουν βγάλει «μαθητές» (sic). Έχουν απόλυτο δίκιο, ασφαλώς και δεν ήταν μόνος του ο Κομφούκιος…
Και βέβαια αυτή η παραδοχή δεν είναι μόνον μια κυνική ομολογία πατρωνίας και αναγνώρισης της ανακτορικής καμαρίλας τους για τις επερχόμενες εκλογές, αφού «γλώσσα λανθάνουσα τ’ αληθή λέγει», αλλά πρωτίστως συνιστά μια απροκάλυπτη παρασκηνιακή πρόθεση βυζαντινής συμβασιλείας μαζί με κλωνοποιημένα πολιτικά υβρίδια για τα επόμενα χρόνια.
Θυμάμαι σε κάθε εκλογική αναμέτρηση τη σατυρική μελέτη «Χαλασοχώρηδες» (έτσι την ονομάζει ο ίδιος) του Παπαδιαμάντη που αναφέρεται στα τεκταινόμενα των εκλογών στο νησί του τη Σκιάθο. Δημοσιεύτηκε σε συνέχειες το 1892 στην «Ακρόπολη» του Βλάση Γαβριηλίδη. Η γλώσσα και το καυστικό χιούμορ ρέουν αφθονοπάροχα, …που κάτι θυμίζουν από την τοπική επικαιρότητα:
«…ενώ άλλοι φανατίζονται και “χαλνούν την ζαχαρένια τους”, αυτοί οι δύο (υποψήφιοι), “ζευγαράκι ταιριαστό”, παράδειγμα υγιούς εκλογικής φιλοσοφίας εις όλον το χωρίον, ανήκοντες εις δύο αντίπαλα και μέχρι καταστροφής πολεμούντα άλληλα στρατόπεδα, περνούν με γέλια και με χαρές, τρώγοντες, πίνοντες, ευωχούμενοι εις υγείαν όλων των υποψηφίων, ευλόγως θέτοντες την φιλίαν των υπεράνω κομμάτων. Και με τοιούτον τρόπον “το έχουν δίπορτο”. Με όποιον κόμμα νικήσει θα είναι φίλοι, αφού θα είναι ο εις. “Οποιος γάιδαρος, κι αυτοί σαμάρι”». Ο ίδιοι συνοψίζουν το τερψιλαρύγγιο δόγμα τους παραπέμποντας σε άλλο τετράποδο: «Το καλό αρνί τρώει από δύο προβατίνες» (sic).
Λίγες ημέρες μας χωρίζουν από τις ερχόμενες δημοτικές εκλογές. Στον Άγιο Νικόλαο κλείνει μια περίοδος με ανεκλάλητη καθεστωτική παρακμή και πρωτοφανείς υστερήσεις στο Δημοτικό απολογισμό. Και εννοώ τον πολιτικό σχεδιασμό και όχι τη διαχείριση. Που έχει να κάνει παράλληλα με συμπεριφορές που είχαν υιοθετηθεί σαν δεσπόζουσες και εμβληματικές από τον κορυφαίο του Χορού. Συμπεριφορές που συστηματικά ακολούθησαν
τη δοκιμασμένη συνταγή της διαβολής, της δημαγωγίας, της σπίλωσης και της συκοφάντησης σε κάθε διαφορετική φωνή. Ενός αποκρουστικού διχασμού. Την περίοδο αυτή δέσποζαν σκιές, αερικά, και φανταστικοί εχθροί που στοχοποιούνταν και ενοχοποιούνταν, για να εξαγνίσει ο μαέστρος τις δεικτικές πολιτικές του αποτυχίες και να εξιλεωθεί στον ατομικό και συλλογικό Μιθριδατισμό που πρέσβευε. Οι σημερινοί επίγονοι δαχκτυλοθήρες, -δύο στη συσκευασία τους ενός- ελάχιστα έως καθόλου αντέδρασαν ή αντιστάθηκαν σε αυτή τη συστηματική παρακμή. Η συνταγή της αφωνίας και της οσφυοκαμψίας είχε αναχθεί σε κορυφαία πολιτική πρακτική και ιδεολογία. Μια ματιά μόνο στο οπτικοακουστικό υλικό των συνεδριών του Δημοτικού Συμβουλίου αποδεικνύει περίτρανα τον ισχυρισμό αυτόν της παρακμής. Το επίπεδο των συζητήσεων και του δημοσίου διαλόγου εξέθετε συστηματικά και απροκάλυπτα τον τόπο, αφού κατά πολύ υπερέβαινε τη σοβαρότητα των καφενειακών συνάξεων, και οι ελάχιστες φωνές πολιτισμού, κοσμιότητας και σοβαρότητας από τη μείζονα αντιπολίτευση πνίγονταν στην ηχώ του αγοραίου λαϊκισμού. Δεν θα μπορούσε να ήταν και διαφορετικά αφού ο τόπος έτσι εκλαμβανόταν: Η διάσταση «του τόπου με την καλή θέα» (Mirabello) των Γενουατών, που έπρεπε να αναδειχτεί και να προστατευτεί στις σύγχρονες απαιτήσεις μιας πολιτικής βιωσιμότητας με αιχμή τη μοναδικότητά του, είχε αντικατασταθεί από μια άμουση και αποκρουστική διαχείριση κοντόφθαλμης (αυτο)προβολής. Είναι γνωστή η δημοτική πενία σε μοναδικές ευκαιρίες διαχείρισης προγραμμάτων την ώρα που άλλοι Δήμοι δίπλα μας, προσπερνούσαν επιδεικτικά στο σχεδιασμό και την υλοποίηση δράσεων. Ο μοναδικός τόπος μας, για την απερχόμενη δημοτική αρχή ήταν το απόκομμα ενός κοινού γεωμορφολογικού χώρου απαλλαγμένο από τον ανθρώπινο παράγοντα, χωρίς πεδίο αισθητικής, καλλιτεχνικής και ευρύτερα πολιτισμικής αναζήτησης και αποθέματος. Είναι γνωστή και θα μείνει στην ιστορία η παταγώδη αποτυχία με προσωπική ευθύνη του κορυφαίου του Χορού, της ένταξης στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά ενός μοναδικού υπερεθνικού μνημείου μας. Ο τόπος μας για την απερχόμενη δημοτική αρχή, οβιδιακά μεταμορφωμένη σήμερα με τον διχοτομημένο εγωισμό από τους δυο δακτυλιδωμένους μαθητές του Δασκάλου, ξανα-διεκδικείται και ξανα-απειλείται από την ίδια ακριβώς λογική: Κινδυνεύει εκκωφαντικά να απολέσει τα δικαιωματικά του πρωτεία στον ανατολικότερο νομό της μεγαλονήσου και να καταστεί ελεοδύτης ουραγός της ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια. Το Μιραμπέλλο συγκροτεί εν δυνάμει τον υπαρξιακό χώρο μας, αποτελεί το ίδιο ένα δοχείο ζωής που μας περιβάλλει και συνδέεται με την πολυδιάστατη έννοια της κατοίκησης και των παραγωγικών δραστηριοτήτων που έχουν χρόνια τώρα αναπτυχθεί σε αυτό. Είναι ο τόπος, τα τοπία που φορτίζονται με ένα πλήθος νοημάτων και συμβόλων, που προβάλλουν την ιδιαιτερότητά του και καθορίζουν το πνεύμα, το χαρακτήρα και την ψυχή του. Είναι η ίδια η Ιστορία μας και η προοπτική μας. Ο δήμος δεν συγκροτείται μόνο από πράγματα που έχουν υλική υπόσταση, δομή και σχήμα και καθορίζουν τις ιδιότητες του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου του, αλλά και από νοηματικές συνισταμένες που διαμορφώνουν αντίστοιχα την ατμόσφαιρα, τον πολιτισμικό χαρακτήρα, την παράδοση, το πνευματικό περιεχόμενο του τόπου. Ο Ελύτης στα κείμενά του γράφει πως «έναν τόπο δεν τον αντιλαμβάνονται μερικοί σαν απλό σύνολο γης. Είναι η προβολή της ψυχής ενός λαού πάνω στην ύλη». Οι ερχόμενες δημοτικές εκλογές έχουν μια ιδιαίτερη κρισιμότητα και ο τόπος μας βρίσκεται αντιμέτωπος με δυο δρόμους: Με τον δοκιμασμένο δρόμο της παρακμής που συνεχίζει με τους οβιδιακά δακτυλιδωμένους επιγόνους μιας καθεστωτικής λογικής που υπονομεύει το μέλλον και την προοπτική του. Που τον καθηλώνει ουραγό στις εξελίξεις και στην κοσμογονία που συντελείται παντού. Που δεν απαντά στις απαιτήσεις των νέων καιρών σε ένα διαρκώς περιδινούμενο και ανταγωνιστικό κόσμο.
Απέναντι σε αυτόν τον ολισθηρό δρόμο που επαγγέλλεται η συνέχεια μια πατροναρισμένης και κλωνοποιημένης καθεστωτικής πολιτικής διαχείρισης, υπάρχει ο διαφορετικός δρόμος που κελεύει μια δυναμική συμπόρευση ολόκληρης της κοινωνίας με έμπνευση για πνοή δημιουργικής ανάπτυξης του τόπου πέρα από διαχωρισμούς και κοντόφθαλμες διαχειριστικές λογικές πατρωνίας. Ένα δημοτικό κίνημα με όραμα για μια δημοτική διαχείριση που να απαντά στα προτάγματα και στις νέες απαιτήσεις των καιρών. Και αυτή την αισιόδοξη προοπτική μόνον ο υποψήφιος Δήμαρχος Μανόλης Μενεγάκης επικεφαλής του Συνδυασμού «Ενωτική Κίνηση Πολιτών» μπορεί να το υπηρετήσει και να το εγγυηθεί. Σας καλώ να στηρίξετε με πάθος και αποφασιστικότητα αυτή τη μοναδική ευκαιρία που δίνεται για τον τόπο μας.
Ο κ. Κωστής Ε. Μαυρικάκης είναι Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, συγγραφέας. Έχει τιμηθεί με τον έπαινο της Τάξης Ηθικών & Πολιτικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών.
