Ο Νίκος Τζώρτζης, γνωστός σε όλους τους φίλους των ερτζιανών, που χρόνια μας ταξιδεύει με την ήρεμη και συγκινησιακή φωνή του στον κόσμο της μουσικής από τη συχνότητα του 104,4fm, πρόκειται να κυκλοφορήσει τον επόμενο μήνα την πέμπτη ποιητική συλλογή του με τον τίτλο ΑΝΑΨΗΛΑΦΗΣΗ Β΄, από τις εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ.
Η ποίηση του Ν. Τ., που ως αναγνώστρια όλων των προηγούμενων συλλογών του από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη μπορώ να το τεκμηριώσω, έχει δείξει τη δύναμη του λιτού λόγου, των συμπυκνωμένων νοημάτων, την ευαισθησία της γραφίδας του, τον εντοπισμό των λεπτομερειών και τη δυνατότητα χρήσης παραδοσιακού και ελεύθερου στίχου.
Ο Νίκος μελετά ιστορία, παρακολουθεί τη σύγχρονη λογοτεχνία, αφουγκράζεται τα μηνύματα των καιρών και δημιουργεί μικρές ή μεγαλύτερες συνθέσεις, ικανές να κινητοποιήσουν το νου και να θέσουν προβληματισμούς. Τον ευχαριστώ που μου επιτρέπει να μιλήσω για το νέο του πόνημα, πριν αυτό κυκλοφορήσει στα βιβλιοπωλεία.
Η ΑΝΑΨΗΛΑΦΗΣΗ Β΄ είναι μια συλλογή με ποικιλία κειμένων, δυο πεζών και 30 ποιητικών με διαφορετική μορφή το καθένα, τοποθετημένα σε ενότητες. Ιδιαίτερη θέση κατέχουν αυτά που ονομάζω «ιστορικά». Δηλαδή ποιήματα που αναφέρονται σε ένα ή πολλά γεγονότα της ιστορίας, επισημαίνοντας συγκεκριμένα στοιχεία αυτών, κατά το παράδειγμα του Κ.Π.Καβάφη, στον οποίο εξάλλου μας παραπέμπει ο ίδιος ευθέως στο τελευταίο ποίημα: ΚΑΒΑΦΙΚΟΝ- ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ
Έτοιμοι για:
«Θερμοπύλες»(στα λόγια)
«Ιθάκες» (στα όνειρα)
«Βαρβάρους» (στ΄αλήθεια)
Τα «ιστορικά» ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑΣ και Η ΠΟΜΠΗ θα προσπαθήσω να παρουσιάσω σε αυτή την προδημοσίευση.
Κατά τα καβαφικά πρότυπα στο πρώτο εστιάζει στον θάνατο του Ν. Μανδηλαρά και στην επίσημη εκδοχή αυτού, όπως προκύπτει από την ιατροδικαστική έκθεση του Καψάσκη, πράγμα που σημειώνεται στο εισαγωγικό σημείωμα του ποιήματος. Ο Νίκος Τζώρτζης παρεμβαίνει στο παρόν αναφερόμενος στο παρελθόν και ανατρέχει σε μια υπόθεση που εκτιμά πιθανόν ότι λειτουργεί παραπλήσια με τις παρούσες συνθήκες. Η δολοφονία ενός επιφανούς νομικού της εποχής(1967), η προσπάθεια συγκάλυψης, η επιστήμη στην υπηρεσία της πολιτικής συγκυρίας και σκοπιμότητας, είναι το κεντρικό μοτίβο. Ταυτόχρονα όμως ανασύρει στιγμιότυπα της σύγχρονης ιστορίας άγνωστα εν πολλοίς στη νέα γενιά, ως ένα μέσο αναμόχλευσης της μνήμης. Με ειρωνική συγκατάβαση και παρενθετικές διευκρινίσεις, καταγράφει τα γεγονότα και καταλήγει ουσιαστικά στο αληθές
« ο θάνατος επήλθεν εκ πνιγμού
[όπως αναμφιβόλως αποδεικνύεται
από τη μικροσκοπικήν οπήν
εις το αριστερόν ημιθωράκιον
– ή αλλιώς, από τη μικρή τρύπα
κοντά στην καρδιά σου].
Στο δεύτερο με τον τίτλο Η ΠΟΜΠΗ(27 στροφές), που αμέσως οδηγεί σε νεκρική συνοδεία, περιδιαβαίνει στο σώμα της ελληνικής πραγματικότητας του 20ού αι. σταθμεύοντας σε γεγονότα που σημάδεψαν τον τόπο, συνδεδεμένα σε ένα αόρατο νήμα, προοιωνίζοντας το μέλλον της επόμενης περιόδου. Υπότιτλος: «Παλαμάδες- Σεφέρηδες»
Πρώτος σταθμός η κηδεία του Κ. Παλαμά εν μέσω Κατοχής, Φεβρουάριος 1943
« Η πομπή λιγοψύχησε και για να μη σωριαστεί,
Στηρίχτηκε σύσσωμη πάνω σου- θα το ‘μαθες.»
Επόμενος, η Μεγάλη διαδήλωση του 1943 στην Αθήνα ενάντια στα στρατεύματα Κατοχής Μάρτιος 1943
«… αυτό του πλήθους σε δρόμους και σε πλατείες,
αρνήθηκε όσες εντολές οι Άλλοι τοιχοκόλλησαν»
Μικρή η αναφορά στην Απελευθέρωση της Αθήνας τον Οκτώβριο 1944
«Φθινόπωρο πια, ξανάδε παντού γαλανόλευκες
Και πίστεψε- όσο κράτησε- πόσο κράτησε;»
Για να συνεχίσει στα Δεκεμβριανά-1944- και τον καταστροφικό εμφύλιο που ακολούθησε
«Εκείνο το Δεκέμβρη γονάτισε στον Άγνωστο
Μόνο για ένα προσκύνημα. Και δεν ξανασηκώθηκε»
Ακολουθούν οι δυο εκτελέσεις Ν. Μπελογιάννη-1952 και Ν. Πλουμπίδη-1954
«βαθιά χαράματα στο Γουδή, πίσω από το «Σωτήρια»
βαθιά χαράματα και στο Δαφνί, στην Αγια- Μαρίνα»
Φυσικά δεν θα μπορούσε να λείπει η δολοφονία Γ. Λαμπράκη- 1963 στη Θεσσαλονίκη
«η πομπή δεν άκουσε το τρίκυκλο από την οδό Σπανδώνη,
Δεν είδε τον λοστό, την απόσταση να μικραίνει
-μα ένιωσε το σώμα του μεμιάς να σωριάζεται.»
Και αίφνης η νεκρική πομπή σπάει με ένα «χαρμόσυνο» γεγονός, τους γάμους του Διαδόχου-1964. Σπάει άραγε ή συνεχίζει με άλλη οπτική το θανατερό περπάτημα για τη δημοκρατία;
«είδε το θαύμα. Ένα θαύμα μισό ως τη μέση χρυσό
αδαμαντοκόλλητο- και το υπόλοιπο γύψος κι άχυρο.»
Ιούλης 1965 – αποστασία, ανένδοτος αγώνας- ο καμβάς συμπληρώνεται με τη δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα, που έγινε τραγούδι από τον Μίκη.
«… γωνιά Σταδίου και Χρήσου Λαδά
Εκεί κάπου τον είδε- νέος κι ανένδοτος; Ποιος ήταν;»
Και κλείνει με το 1971 την εποχή της δικτατορίας και τον Γιώργο Σεφέρη, που πριν είχε προβεί στη γνωστή Δήλωση από το ΒΒC
«Η πομπή τον συνόδευσε αργά στην Αμαλίας,
Τραγουδώντας μια παλιά ερωτική του «Άρνηση»
Και όλα αυτά χωρίς ονόματα και χρονολογίες μόνο με σημειολογικές αναφορές, που οδηγούν στο σημαινόμενο, πράγμα που απαιτεί γνώση ιστορική αλλά και λογοτεχνική, αφού αρκετές από αυτές τις αναφορές υποδεικνύουν λογοτεχνικά κείμενα,* όπως η φράση «Στηρίχτηκε σύσσωμη πάνω σου» παραπέμπει στον επικήδειο του Σικελιανού στον Παλαμά «…Σ΄αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα…» Έτσι το αόρατο νήμα δένεται κόμπος από τον Παλαμά ως τον Σεφέρη, εκεί στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών και στη Μνήμη του λαού!
Ευχή και προσδοκία η συνέχιση της δημιουργίας του Ν. Τζώρτζη και η αναγνωσιμότητα και αναγνωρισιμότητα ενός ενδιαφέροντος έργου, που δηλώνει το φως σε μια αφόρητα μελαγχολική και φοβική εποχή …
ΜΑΡΙΑ ΚΩΣΤΑΚΗ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
*στο τέλος της συλλογής με τον τίτλο Σημειώσεις, δίνονται κάποιες πληροφορίες για πρόσωπα και γεγονότα, πάντα από κείμενα της εποχής
