Το κήρυγμα του πρωτοπρεσβύτερου Ευάγγελου Παχυγιαννάκη τη Β’ Κυριακή των Νηστειών Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά (12 Μαρτίου 2023, στον ιερό Καθεδρικό Ναό της Αγίας Τριάδας, πόλεως Αγίου Νικολάου.
Την προηγούμενη Κυριακή, αγαπητοί μου αδελφοί, Κυριακή της Ορθοδοξίας, ερμηνεύσαμε τον όρο Ορθοδοξία και είπαμε ότι Ορθοδοξία ίσον Ορθοπραξία. Ότι δεν είναι ορθόδοξος χριστιανός εκείνος που γνωρίζει τι πιστεύομε ορθά, ούτε ποιόν και πώς λατρεύει και δοξάζει ορθά, αλλά ορθόδοξος χριστιανός είναι εκείνος που πιστεύει στον αληθινό Θεό, τον λατρεύει σωστά, αλλά και πιστοποιεί την πίστη και τη λατρεία του με έργα αγάπης και φιλανθρωπίας. Κάνει δηλαδή ορθή πράξη και ορθή λατρεία του Θεού με τα έργα του.
Ένα τέτοιο παράδειγμα ορθοδοξίας και ορθοπραξίας μας παρουσιάζει το σημερινό ευαγγέλιο. Ο Κύριος βρίσκεται σε ένα σπίτι και διδάσκει. Και μόλις αυτό μαθαίνεται γίνεται συναγερμός. Όλοι έτρεξαν να ακούσουν τον Διδάσκαλο. Έτσι, το σπίτι γέμισε και τα δωμάτια κι οι διάδρομοι και η είσοδος ώστε να μην μπορεί κανείς πλέον να μπει μέσα. Την ώρα, λοιπόν, εκείνη που οι άνθρωποι έχουν γεμίσει το σπίτι, μαζεμένοι γύρω απόν Χριστό, μαγεμένοι από τη διδασκαλία Του, έρχονται τέσσερις άνθρωποι φέρνοντας ένα συνάνθρωπό τους, που ήταν παράλυτος. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν χαρακτηρισθεί από τους ερμηνευτές του ευαγγελίου ως αχθοφόροι της αγάπης. Γιατί καμιά δυσκολία δεν στάθηκε εμπόδιο να βοηθήσουν τον συνάνθρωπό τους. Ούτε το πλήθος των ανθρώπων που είχαν γεμίσει το σπίτι, ούτε το ύψος του σπιτιού, ούτε ο κόπος που κατέβαλαν να χαλάσουν τη στέγη του σπιτιού για να κατεβάσει από εκεί τον άρρωστο παραλυτικό συνάνθρωπό τους στα πόδια του Διδασκάλου.
Το κείμενο, λοιπόν, του σημερινού ευαγγελίου μας παρουσιάζει δύο μερίδες ανθρώπων, από τη μια των χριστιανών της υποκριτικής και στείρας ορθοδοξίας κι από την άλλη των χριστιανών της ορθοπραξίας. Οι πρώτοι είναι οι ακροατές του Λόγου, που έχουν περικυκλώσει την Εκκλησία και τον Θεό, που είναι όλος αγάπη, χωρίς, όμως να εννοούν τίποτα από την αγάπη Του. Είναι κυριολεκτικά κρεμασμένοι από τα χείλη του θείου Διδασκάλου, ακούνε με δίψα τη διδασκαλία Του, δεν έχουν όμως διάθεση να παραμερίσουν για να περάσει το φορείο με τον αξιοσυμπάθητο παραλυτικό.
Όλοι αντελήφθησαν ασφαλώς τους τέσσερις αχθοφόρους της αγάπης και θα είδαν το πονεμένο πρόσωπο του παραλυτικού, αλλά αντί για συμπόνοια έδειξαν τη δυσαρέσκειά τους γιατί τους ενόχλησαν από το να ακούνε τους λόγους του Χριστού, κάνοντας μάλιστα και «ευσεβείς» λογισμούς! Επιτρεπότανε, τάχατες, για τη θεραπεία ενός σώματος που είναι φθαρτό να διακοπεί μια τέτοια ουράνια διδασκαλία;
Αυτά και άλλα τέτοια σοφίσματα σκεπτότανε αυτοί οι θρησκευτικοί τύποι της εποχής του Χριστού. Το ίδιο κάνουν και οι κάθε εποχής θρησκευόμενοι χριστιανοί, οι οποίοι τηρούν το γράμμα και τον τύπον και σκοτώνουν το πνεύμα. Είναι απορροφημένοι δήθεν από τα ουράνια βλέπουν όμως τον ουρανό πολύ μακριά γιατί τους λείπει η σκάλα της αγάπης, που δίχως αυτήν ο ουρανός δεν καταχτάται ποτέ. Αυτού του είδους οι χριστιανοί είναι τα στείρα πρόβατα της ποίμνης του Χριστού που καλοθρεμμένα και βολεμένα από την αυτάρεσκη ευσέβειά τους, την οποία φαρισαϊκώς απολαμβάνουν, δεν προσφέρουν τίποτα στους συνανθρώπους τους. Είναι οι ψευδώνυμοι χριστιανοί, προς τους οποίους ο Κύριος εν τῇ ἡμέρᾳ της Κρίσεως θα πει το φοβερό εκείνο «οὐκ οἶδα ὑμᾶς»!
Αντίθετα σ’ αυτούς υπάρχουν οι άλλοι, οι πραγματικά πιστοί, αυτοί που μετατρέπουν την ορθοδοξία σε ορθοπραξία. Είναι οι τέσσερις αχθοφόροι της αγάπης του σημερινου ευαγγελίου, που κρατάνε πάνω στ’ ανάλαφρα φτερά της συμπόνοιας τον πόνο του ανθρώπου. Κι όποιος πετά με τα φτερά της αγάπης υπερνικά όλους τους τύπους και υπερβαίνει όλα τα εμπόδια.
Αλήθεια, πώς να διακόψουν την υπέροχη διδασκαλία του Χριστού. Πώς να περιφρονήσουν την σωτήρια διδασκαλία Του για να ασχοληθούν με το παράλυτο σώμα ενός ζωντανού νεκρού; Αυτά τα δύο εμπόδια προβάλλει η λογική και το ευσεβιστικό πνεύμα. Αλλά η αγάπη είναι πέρα και πάνω από τη λογική. Η αγάπη εξουδετερώνει την ψυχρή καλύπτρα του ευσεβισμού και της συντηρητικότητας. Η αγάπη είναι επανάσταση, που ταράζει τα λιμνάζοντα ύδατα του καθωσπρεπισμού και της λογικής. Η αγάπη γκρεμίζει τα σάπια και χτίζει τα γερά. Η αγάπη παραμερίζει τα εμπόδια και συνεχίζει απτόητη την αγαθοποιό της πορεία. Η αγάπη είναι η νέα εντολή που κατάργησε τους Καιάδας, που ανέτρεψε θεσμούς δουλείας, που γκρέμισε θρόνους τυράννων και στη θέση τους έχτισε Βασιλιάδες, Πτωχοκομεία και Γηροκομεία, Νοσοκομεία και Άσυλα ανιάτων, για να ελαττώνουν τον ανθρώπινο πόνο και να γλυκαίνουν τη ζωή των βασανισμένων ανθρώπων.
Αδελφοί μου! Αυτή την αγάπη ως ορθοπραξία της ορθοδόξου πίστεώς μας μας καλεί η σημερινή ευαγγελική περικοπή να βιώσομε. Οι τέσσερις άνδρες, αυτοί οι αχθοφόροι της αγάπης, όπως τους ονομάσαμε αψήφησαν τύπους και ευσεβιστικές συμπεριφορές. Έσκυψαν πάνω στον πόνο του συνανθρώπου τους με αγάπη και παρακάλεσαν με πίστη τον Χριστό και ο Χριστός είδε την αγάπη τους και άκουσε την προσευχή τους, γιατρεύοντας τον παραλυτικό.
Επαναλαμβάνομε ως κατακλείδα των δύο ομιλιών μας της προηγούμενης και της σημερινής Κυριακής. Η Ορθοδοξία δεν είναι ιδεολογία ούτε μια αφηρημένη πίστη ή ένας ξερός τύπος. Είναι τρόπος ζωής. Δεν είναι μόνον ασκητισμός, αλλά και κοινωνισμός ἐν ασκήσει. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς που εορτάζομε σήμερα, όταν το καλούσαν οι περιστάσεις, όπως και όλοι οι Πατέρες, αντάλλασσαν την ασκητική ησυχία με την έντονη αγωνιστική δράση, για να υπερασπιστούν τον πάσχοντα συνάνθρωπό τους. Και ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς είναι εκείνος που είπε: «η χάρις του Θεού αναπαύεται στην ανθρώπινη αγάπη».
Ας ευχηθούμε η χάρις του Τριαδικού μας Θεού, δια πρεσβειών του σήμερον εορταζομένου Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά να μας αξιώνει σε κάθε περίπτωση της ζωής μας να μετατρέπουμε το έργον της διακονίας μας από Ορθοδοξία σε Ορθοπραξία. «Κύριε, φώτισόν μας το σκότος». Αμήν!
