Στη μνήμη του δικού μας Αντώνη
Η ανθρωποφαγία συνδέεται στην κυριολεκτική χρήση του όρου (συνήθεια, έθιμο πρωτόγονων λαών να τρώνε ανθρώπινο κρέας), με εποχές και κοινωνίες διαφορετικής οργάνωσης, όπου, μαζί με την ανθρωποθυσία, αποτελεί έκφραση μιας τελείως άλλης αντίληψης για τον κόσμο, τη φύση και το θείο.
Η «ανθρωποφαγία» στην εποχή μας, μεταφορικά, νοείται ως εκείνη η κοινωνική συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από κυνισμό και άκρατη ιδιοτέλεια, βαρβαρότητα και ωμότητα, απανθρωπιά και ρατσισμό.
Τέτοια φαινόμενα υπήρχαν πάντα σ’ όλες τις κοινωνίες. Στο παρελθόν, εντοπίζονταν μόνο στις ανώτερες τάξεις και τις ηγετικές ομάδες, ανάμεσα στα μέλη των οποίων διεξαγόταν σκληρός αγώνας για τη διεκδίκηση της εξουσίας. Μια ματιά στην ιστορία δύναται να το επιβεβαιώσει. Οι αυτοκρατορίες, τα αυταρχικά καθεστώτα και οι μοναρχίες βρίθουν από «ανθρωποφαγικές» πράξεις: δολοφονίες, ίντριγκες, σκληρότητα, συμπεριφορές σκοτεινές.
Στις μέρες μας δυστυχώς, αυτά έχουν επεκταθεί και στις μεσαίες και κατώτερες κοινωνικές τάξεις. Ο κυνισμός έχει γίνει η κυρίαρχη πρακτική στην καθημερινή μας δράση. Στα μικρά, τα καθημερινά. Η συλλογικότητα που δρούσε ως ιστός των κοινωνικών σχέσεων έχει ξεθωριάσει. Ο αλτρουισμός και η κοινωνική ευαισθησία θεωρούνται παλιομοδίτικες συμπεριφορές, ενώ η συμπερίληψη παραμένει κενό γράμμα.
Η ελληνική κοινωνία μετά την οικονομική κρίση βρίσκεται παραπαίουσα, παρότι στο παρελθόν αντιμετώπισε μεγαλύτερες οικονομικές δυσκολίες και βγήκε ρημαγμένη από πολέμους και άλλες περιπέτειες, παρέμενε πάντα όρθια, γιατί είχε όραμα και αξίες. Αυτό που συμβαίνει σήμερα οφείλεται στην κατάρρευση, εδώ και καιρό, του συστήματος αξιών. Έτσι οδηγείται στο γενικευμένο φαινόμενο της «ανθρωποφαγίας» με φρικτά χαρακτηριστικά. Γιατί πως αλλιώς να εξηγήσει κάποιος τη σειρά των κατ’ εξακολούθηση δολοφονιών που παρελαύνουν στις οθόνες των τηλεοράσεων- όταν παρελαύνουν- και οι θεατές να παραμένουμε απαθείς στην καλλίτερη περίπτωση;
- Αστυνομικοί και ευυπόληπτοι καταστηματάρχες δολοφονούν τον Ζακ Κωστόπουλο στο κέντρο της Αθήνας (2018).
- «Θερμόαιμοι εραστές» δολοφονούν την Ελένη Τοπαλούδη στη Ρόδο (2018).
- Αδιάφοροι περαστικοί και σεκιούριτι παρακολουθούν τον θανάσιμο εγκλωβισμό 8χρονου κοριτσιού ρομά στην πόρτα εργοστασίου στο Κερατσίνι (2021).
- Σύζυγος «εν βρασμώ ψυχής» δολοφονεί την Καρολάιν στα Γλυκά νερά (2021).
- Διατεταγμένοι αστυνομικοί δολοφονούν τον ρομά Νίκο Σαμπάνη στο Πέραμα με 36 σφαίρες (2021).
- Συνομήλικοι «φίλαθλοι» δολοφονούν τον Άλκη Καμπανό στη Θεσσαλονίκη (2022).
- Συνεπείς αστυνομικοί δολοφονούν τον νεαρό ρομά Κώστα Φραγκούλη στη Θεσσαλονίκη (2022).
- Χούλιγκαν φασίστες Κροάτες με την υποστήριξη Ελλήνων «φιλάθλων» δολοφονούν τον Μιχάλη Κατσούρη στη Ν. Φιλαδέλφεια (2023).
- Αξιωματικός του Εμπορικού Ναυτικού δολοφονεί ενώπιον θεατών τον ΑμεΑ Αντώνη Καργιώτη στην προβλήτα του Πειραιά (2023).
Και ο κατάλογος δεν έχει τέλος… Ο Παύλος, ο Αλέξης, ο Λουκμάν, η Όλγα, ο…,η…
Κι εμείς οι άλλοι; Οι τυχεροί προς το παρόν; Αραγμένοι στην ψευδοευδαιμονία του καναπέ, παρατηρούμε, ακούμε, σιωπούμε! Ο σκοπός επιτυγχάνεται σταδιακά, συνηθίζουμε τη φρίκη…, απολαμβάνουμε τα αγαθά μας, ψηφίζουμε φασιστικά μορφώματα- δήθεν αντισυστημικά-, αδιαφορούμε για τον διπλανό μας, τον φίλο ή τον άγνωστο, βολευόμαστε στο δηλητήριο που μας περιβάλλει…
Υπάρχει αντίδοτο; Ναι, Υπάρχει, αρκεί να κοιταχτούμε στον καθρέπτη και να αποφασίσουμε τι θέλουμε να βλέπουμε τον άνθρωπο ή το αιμοβόρο τέρας; Και κατόπιν να πιάσουμε το νήμα της συνύπαρξης, της συλλογικότητας, της αγωνιστικότητας, της συμπερίληψης, της υπεράσπισης των αξιών, της περιφρούρησης του δημόσιου χώρου, της αποδοχής της διαφορετικότητας, του σεβασμού της κάθε ζωής.
Να βγούμε στους δρόμους και τις πλατείες, να βρεθούμε όλοι μαζί, να μιλήσουμε, να τραγουδήσουμε, να μαλώσουμε, να γελάσουμε, να κλάψουμε, να πονέσουμε, να χαρούμε, να κοιταχτούμε στα μάτια και να πιαστούμε χέρι- χέρι! Ναι! Και τότε μπορούμε να λεγόμαστε ΑΝΘΡΩΠΟΙ.
«Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί ν΄αφήσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη
ή το παιδί σου.
Δε θα διστάσεις.
Θ΄απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου
Θ΄απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι
για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.
Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς.
…………………………………………………………………
γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου,
για όλα τ΄άστρα, για όλες τις λάμπες και
για όλα τα όνειρα
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.» Τάσος Λειβαδίτης
ΜΑΡΙΑ ΚΩΣΤΑΚΗ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
