Την Γεωδιαδρομή 16 του Γεωπάρκου Σητείας, δηλαδή τη διάσχιση του πολύ ιδιαίτερου φαραγγιού των Αγίων Πάντων, πραγματοποίησε την Κυριακή 11 Ιουνίου 2023 ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου.
Ξεκινάμε μια παρέα 24 πεζοπόρων, μέλη και φίλοι απ’ τη Σητεία. Στην είσοδο του φαραγγιού, όπου μας οδηγεί αγροτικός δρόμος από τη γειτονική Σκοπή, η αρχηγός μας, μόνιμη κάτοικος της περιοχής θα μας κάνει μια μικρή ενημέρωση για το μέρος: «περιοχή απάτητη και παρθένα, αν και τόσο κοντά στη Σητεία ….το πιο ενδιαφέρον στοιχείο αποτελούν τα πετρώματά της …σπήλαια …πηγές … εκκλησάκια». Η ομάδα ανυπομονεί να τα εξερευνήσει όλα! Εμπρός!
ΦΑΡΑΓΓΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ – ΓΕΩΔΙΑΔΡΟΜΗ 16
Βυθιζόμαστε λοιπόν με το ‘καλημέρα’ στην πυκνή βλάστησή αποτελούμενη από πρίνα, μυρτιές, πικροδάφνες, σχοίνα, πλατάνια και πολλές χαρουπιές! Ανάμεσά τους συναντάμε κι αρκετά αγριολούλουδα, όπως παπαρούνες και καμπανούλες, αλλά κυρίως πολλά αρωματικά φυτά, κυρίως ανθισμένη θρούμπη, που μοσχοβολάνε στο πέρασμα μας. Η πορεία γίνεται από καλά σηματοδοτημένο μονοπάτι από το Γεωπάρκο. Πρώτη στάση για αναζήτηση του Σπηλαίου Σκαφιδαρά, όπου χωρικοί –ανάμεσα τους κι ο παππούς της αρχηγού, μας λέει περήφανη- κλέψανε απ’ τον εχθρό ένα οπλοπολυβόλο, το έκρυψαν στο σπήλαιο και το παρέδωσαν στον ελληνικό στρατό με τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πρώτη ένδειξη της ιστορικής σημασίας του φαραγγιού. Η έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα στο παρελθόν φαίνεται κι απ’ τις παλιές ξερολιθιές της ρεματιάς.
Λίγο μετά το ξεκίνημα μια μεγάλη κατολίσθηση, που ενδεχομένως σχετίζεται με τον πρόσφατο σεισμό και τις πλημμύρες στην περιοχή, έχει σχεδόν κλείσει το πέρασμα και μας αναγκάζει να σκαρφαλώσουμε στα πεσμένα βράχια. Μετά από μία ώρα περίπου τα πετρώματα αρχίζουν να γίνονται πολύ ενδιαφέροντα: ο συνδυασμός ασβεστόλιθου κι αργίλου δημιουργεί αυτό το λευκοκίτρινο μαλακό κι εύπλαστο πέτρωμα (τη μάργα), που τρίβεται εύκολα στο άγγιγμά σου και μαδάει, το οποίο σμιλεύει ο αέρας και το νερό, έτσι ώστε να σχηματίζονται σπήλαια, πτυχώσεις και γεωμορφές. Κάποτε όλη αυτή η περιοχή ήταν κάτω απ’ τη θάλασσα. Έτσι σε πολλά σημεία των βράχων εντοπίζουμε κι αρκετά θαλάσσια απολιθώματα!
Φτάνουμε κάποτε και στην πρώτη πηγή, τη ‘Χωστή’, μια και το νερό αναβλύζει από ένα μικρό σπήλαιο. Μια μικρή κατολίσθηση κι εδώ είναι εμφανής. Η επόμενη πηγή, το Κουτσουνάρι, προς το τέλος του φαραγγιού είναι πιο εντυπωσιακή, έτσι καθώς αναβλύζει το νερό της απ’ την εντυπωσιακή ορθοπλαγιά. Εδώ κατά την παράδοση καθόταν ο Κορνάρος κι έγραφε τον Ερωτόκριτό του κι ο χώρος αποτελεί σίγουρα ακόμα και σήμερα …έμπνευση για πολλούς, όπως δείχνει το πέτρινο τραπεζάκι του για τους επισκέπτες. Απ’ εδώ το φαράγγι ανοίγει και, καθώς το νερό είναι άφθονο και το μέρος προσβάσιμο με αγροτικά, πολλοί ζηλευτοί κήποι, αλλά και περβόλια με φρούτα -ακόμα και μπανανιές – ξεδιπλώνονται εδώ κι εκεί.
Μ’ αυτά και μ’ αυτά πλησιάζουμε το ομώνυμο ξωκλήσι των Αγίων Πάντων, που σήμερα έχει τη γιορτή του. Ίσα που προλαβαίνουμε τους τελευταίους προσκυνητές, που έχουν αρχίσει ήδη να ξεστολίζουν. Ανάβουμε ένα κεράκι και δεχόμαστε με ευχαρίστηση τα φιλέματα τους: ψωμί και ντόπιο τυρί, άρτο, μια ρακή για το «Και του Χρόνου». Θα περιμαζέψουν επίσης όσους κουράστηκαν απ’ την πορεία ή φοβήθηκαν τη μεσημεριανή ζέστη και θα τους οδηγήσουν στην αφετηρία. Οι υπόλοιποι θα συνεχίσουμε βγάζοντας μια ακόμα ομαδική φωτογραφία στον πιο αναγνωρίσιμο χώρο του φαραγγιού στην έξοδό του, στις βραχομορφές, που μοιάζουν με γιγάντια μανιτάρια. Έπειτα θα αναπνεύσουμε το φρέσκο αεράκι από το κρητικό πέλαγος στην πολύ όμορφη ακτή ‘Λίμνη’, στο άνοιγμα του φαραγγιού κι έχει εξίσου εντυπωσιακούς κάθετους ασβεστολιθικούς σχηματισμούς. Δίπλα της μια ακόμα πηγή με κτιστή βρύση και παχιά σκιά κάτω απ’ τα δέντρα στη θέση -όνομα και πράγμα- ‘Πλατάνι’ λίγα μέτρα απ’ τη θάλασσα, η οποία -από τις σπάνιες μέρες χωρίς πολύ αέρα και κύμα- μας προσκαλεί να βυθιστούμε στη δροσιά της. Μαγιό εξάλλου κρατάμε κι είναι ήδη καταμεσήμερο. Έτσι ‘χάνουμε’ μια ακόμα ομάδα πεζοπόρων, που υπέκυψε στις θαλασσινές σειρήνες!
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΜΟΝΗ ΚΑΙ ΦΑΡΑΓΓΙ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ
Με κάποια ζήλεια είν’ αλήθεια ανηφορίζουμε οι υπόλοιποι ‘φανατικοί’ της πεζοπορίας για την επιστροφή. Παίρνουμε μονοπάτι παλιό, που μας οδηγεί στην ιστορική Μονή Φανερωμένης, όπου αποχαιρετάμε την αρχηγό μας κι έπειτα κατεβαίνουμε στην κοίτη του ομώνυμου φαραγγιού, παράλληλου μ’ εκείνο των Αγίων Πάντων. Η σύντομη πορεία μας στην κοίτη του είναι εξαιρετικά περιπετειώδης, καθώς η βλάστηση το ‘έχει πνίξει’. Είναι όμως τόσο πρωτόγονο και γοητευτικό και μας επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις: πηγές, κολύμπες με νερό, όμορφους βραχοσχηματισμούς. Εξερχόμαστε κι απ’ αυτό ανεβαίνοντας την ‘Κακόσκαλα’, ένα παλιό καλντερίμι, που οδηγεί στην ‘Μεσόραχη’, που χωρίζει τα δύο φαράγγια. Εδώ συναντάμε παλιές εντυπωσιακά χτισμένες αγροικίες με αλώνια. Η ζέστη γίνεται ανυπόφορη κι η επιθυμία να ανακαλύψουμε τον αρχαιολογικό χώρο τύπου μινωικής έπαυλης, που υπάρχει κάπου εδώ, γρήγορα μας εγκαταλείπει. Περιπλανιόμαστε κάμποση ώρα σε αγροτικούς δρόμους με ελαιώνες, ώσπου κατηφορίζοντας συναντάμε στην είσοδο του φαραγγιού τα αυτοκίνητά μας.
Συνολικά περπατήσαμε γύρω στα 16 χιλιόμετρα σε 5 ώρες καθαρού περπατήματος σε αρκετά ψηλές θερμοκρασίες, που έφθασαν ως τους 28ο C. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τη χαμογελαστή αρχηγό μας, Άννα Παρασκευοπούλου απ’ τη Σκοπή, δεινή γνώστρια της περιοχής της Σητείας κι ελπίζουμε ότι θα συνεργαστούμε ξανά σύντομα. Επίσης τους φίλους απ’ τη Σητεία, που μας τίμησαν με την παρουσία τους, αλλά και τους προσκυνητές απ’ τη Σκοπή, που μας φιλοξένησαν στο ξωκλήσι των Αγίων Πάντων και βέβαια το Γεωπάρκο Σητείας, που καθαρίζει και σηματοδοτεί επιμελώς τη διαδρομή. Και στην άλλη με καλό!
Κείμενο: Μαρία Μετζογιαννάκη
