Σήμερα, είναι αλήθεια, πως ζούμε την εποχή των αντιθέσεων. Λέμε πως ζούμε μέσα στη φλυαρία των λόγων, της πληθωρικής εποχής σε λόγια, σε πληροφόρηση, σε ενημέρωση, σε επικοινωνία.
Το διαδίκτυο τα τελευταία χρόνια έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας και στο πιο απομακρυσμένο σπίτι όπως πριν πολλά χρόνια είχε μπει η τηλεόραση. Το αποτέλεσμα είναι κάθε άνθρωπος από τον πιο μικρό έως τον πιο μεγάλο να έχει άποψη σε κάθε θέμα, να κρίνει οποιονδήποτε, να εκφέρει γνώμη επί παντός επιστητού χωρίς σκέψη και περίσκεψη, χωρίς γόνιμο προβληματισμό.
Από την άλλη βλέπεις τη σιωπή, μια μουγκαμάρα να βασιλεύει παντού. Παλαιότερα βούιζαν οι δρόμοι από τους χαιρετισμούς των ανθρώπων με πειράγματα, με χαριτολογίες κι εδώ στην Κρήτη άκουγες και καμιά μαντινάδα για να πειράξει ο ένας τον άλλο, να δοθεί αφορμή για μια κουβέντα, ένα πείραγμα, έναυσμα για συζήτηση, μια κουβέντα, ένα χωρατό, ένα γέλιο ή έστω μια γκριμάτσα, που κάποτε έλεγε με τη σιωπή της τόσα πολλά.
«Μου ’λειψαν οι κουβέντες σου και τα πειράγματά σου,
όμως μιλούνε μου πολύ τα προτερήματά σου».
Ἐλεγε ό ένας για να πειράξει τον άλλο.
Και αν αυτό το εκλάμβανε ο άλλος ως περιπαικτικό, απαντούσε:
«Μιλείς μου ανεγυριστικά και αμολάς μελάνι
κι ύστερα όπως η σουπιά κρύβεσαι μάνι μάνι».
Όμως, αν αυτό ο άλλος νόμιζε πως αντιστρατεύεται την αλήθεια, ως θιγόμενος δεν θα το αφήσει αναπάντητο:
«Δεν σου μιλώ μπαμπέσικα ούτε σου λέω ψέμμα
κι αν δεν πιστεύεις κοίταξε το καθαρό μου βλέμμα».
Το ίδιο και σε άλλες περιπτώσεις και η ζωή έπαιρνε τον ρυθμό της είτε από τον όμορφο τορνευτό λόγο της μαντινάδας είτε από τη λαλέουσα σιωπή. Πιο πολύ όμως και τα καλύτερα λόγια ο φρόνιμος και φιλοσοφημένος άνθρωπος τα έλεγε και τα λέει με τη σιωπή, έτσι που να επαληθεύεται για μια ακόμη φορά η αρχαία ρήση: «Τῶν φρονίμων ὀλίγα».
Σήμερα οι άνθρωποι της σιωπής σπανίζουν. Δεν συνηθίζουμε να τους βλέπουμε στη θορυβώδη κοινωνία μας, γιατί απλά ο εκκωφαντικός καθημερινός θόρυβος δεν μας αφήνει να τους ανακαλύψουμε. Όμως αυτοί οι άνθρωποι πάντα υπάρχουν και είναι σιωπηλοί. Ζουν με τη ψυχή τους γεμάτη ησυχία και ηρεμία. Στοχάζονται απλά και ομιλούν μόνο όταν έχουν να καταθέσουν κάτι σημαντικό.
Για την αξία της σιωπής μίλησαν και έγραψαν πολλοί Πατέρες. Ο Άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος τονίζει πως ο Λόγος του Θεού προήλθε από τη σιγή. Τα μυστήρια του Θεού κατανοούνται καλύτερα σιωπηρά. Την Μεγάλη Εβδομάδα όταν ο Ιησούς οδηγείται στο μαρτύριο μας δημιουργεί έκπληξη όταν ακούμε την έκφραση: «Ὁ δέ Ἰησοῦς ἐσιώπα». Δεν σιωπούσε γιατί δεν είχε κάτι να πει αλλά σιωπούσε γιατί έβλεπε πως ο θεïκός Του λόγος δεν θα ωφελούσε κανένα εκείνη τη στιγμή.
Θα τελειώσομε το μεγάλο αυτό θέμα περί λόγου και σιωπής με ένα σύγχρονο Άγιο, τον Γέροντα Πορφύριο, που δίδει απάντηση σε πολλούς που έχουν την απορία, «γιατί όταν βλέπουμε συνανθρώπους μας να μην αγαπούν τον Θεό, να μην πιστεύουν στον Θεό, να υβρίζουν τον Θεό, στενοχωρούμαστε, γιατί δεν μιλάμε να Τον υπερασπίσουμε;».
Ο Άγιος Πορφύριος απαντάει: «Με τη στενοχώρια και τον θυμό δεν κάνουμε απολύτως τίποτα. Ούτε και με τις υποδείξεις. Υπάρχει ένα μυστικό· αν το καταλάβουμε, θα βοηθήσομε. Το μυστικό είναι η προσευχή μας, η αφοσίωσή μας στον Θεό, ώστε να ενεργήσει η χάρις Του.
Εμείς, με την αγάπη μας, με τη λαχτάρα μας στην αγάπη του Θεού, θα προσελκύσουμε την χάρη, ώστε να περιλούσει τους άλλους, που είναι πλησίον μας, να τους ξυπνήσει, να τους διεγείρει προς το θείο έρωτα. Ή, μάλλον, ο Θεός θα στείλει την αγάπη Του να τους ξυπνήσει όλους. Ό,τι εμείς δεν μπορούμε, θα το κάνει η χάρις Του.
Με τις προσευχές μας θα κάνομε όλους άξιους της αγάπης του Θεού…Να γνωρίζετε και το άλλο. Οι ψυχές οι πεπονημένες, οι ταλαιπωρημένες, που ταλαιπωρούνται από τα πάθη τους, αυτές κερδίζουν πολύ την αγάπη και την χάρι του Θεού. Κάτι τέτοιοι γίνονται άγιοι και πολλές φορές εμείς τους κατηγορούμε. Θυμηθείτε τον Απόστολο Παύλο, τι λέγει: «Ὅπου ἐπλεόνασεν ἡ ἁμαρτία, ὑπερεπερίσσευσεν ἡ χάρις». Όταν το θυμάστε αυτό, θα αισθάνεσθε ότι αυτοί είναι πιο άξιοι κι από σας κι από μένα. Τους βλέπουμε αδύνατους, αλλά όταν ανοίξουν στον Θεό, γίνονται πλέον όλο αγάπη κι όλο θείο έρωτα. Ενώ είχανε συνηθίσει αλλιώς, τη δύναμη της ψυχής τους τη δίδουν μετά όλη στον Χριστό και γίνονται φωτιά από αγάπη Χριστού. Έτσι λειτουργεί το θαύμα του Θεού μέσα σε τέτοιες ψυχές, που λέμε «πεταμένες».
Να μην αποθαρρυνόμαστε, ούτε να βιαζόμαστε, ούτε να κρίνομε από πράγματα επιφανειακά κι εξωτερικά». Ο κάθε άνθρωπος έχει μέσα του την πνοή του Θεού. Και μην ξεχνάμε πως η γλώσσα του Θεού είναι η σιωπή».
Ας καθαρίσουμε τα αυτιά μας και την καρδιά μας για να ακούσουμε τους ψιθύρους της. Και να γίνει θερμή και εναγώνια η προσευχή μας: «Κύριε μίλησέ μου με τη σιωπή Σου, και καθάρισε τα αυτιά μου να την ακούσουν». Αμήν!
