Του Πρωτ. Ευαγγέλου Παχυγιαννάκη
Από αυτή τη στήλη έχομε συνηθίσει να μιλάμε και να ερμηνεύομε τις παραβολές που συναντάμε στα ευαγγελικά μας κείμενα. Οι παραβολές είναι απλές ιστορίες, από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, μέσα από τις οποίες ο Ιησούς Χριστός θέλει να μας διδάξει κάτι σπουδαίο, για την αγαπητική συμβίωση ως ανθρώπων μέσα στην κοινωνία και με τελικό σκοπό τη σωτηρία μας.
Οι παραβολές αποτελούνται από πραγματικά πρόσωπα και καταστάσεις ανθρώπων που μπορούν να συμβούν στη ζωή μας. Π.χ. ο εύσπλαχνος πατέρας και οι δύο γιοί του ο πρεσβύτερος, ο φαινομενικά καλός αλλά αφιλάδελφος και ο άσωτος γιός που μετανιωμένος, γύρισε στην πατρική αγκαλιά. Ο βοσκός που γκρεμοτσακίζεται για να βρει το χαμένο πρόβατο κ.λπ.
Όλα αυτά μπορεί να συμβούν στην πραγματικότητα, γι’ αυτό και ο Κύριος χρησιμοποίησε τις παραβολές με αλληγορικό δίδαγμα ως μέσον για τη διδασκαλία και όχι τους μύθους. Έτσι, καμία παραβολή που ανέφερε, δεν περιλαμβάνει στοιχεία μυθικά ή φανταστικά, ψεύτικα και μη πραγματοποιήσιμα. Αντίθετα, ο μύθος που έχει κι αυτός σαν σκοπό να διδάξει κάποια αλήθεια, αφηγείται γεγονότα και καταστάσεις φανταστικές που δεν μπορούνε να γίνουν στην πραγματικότητα.
Μύθοι υπάρχουν σε όλους τους λαούς της γης. Εμείς έχομε τον δικό μας τον Αίσωπο, στου οποίου τις ιστορίες οι περισσότεροι χαρακτήρες είναι ζώα, μερικά από τα οποία αντιπροσωπεύουν ανθρώπινους χαρακτήρες σε ό,τι αφορά την ομιλία, τις πράξεις και τα συναισθήματα, δηλαδή μιλούν και πράττουν σαν άνθρωποι. Ο ίδιος ο Αίσωπος δεν έγραψε ποτέ ούτε μία ιστορία μόνο τις αφηγούνταν. Και όλες οι ιστορίες κατέληγαν σε ένα διδακτικό επιμύθιο.
Και σήμερα, πολιτισμοί απομακρυσμένοι μεταξύ τους, γνωρίζουν τους μύθους του ή έχουν παραμύθια, αφηγήσεις και ανέκδοτα που βασίζονται σ’ αυτούς. Στις ευρηματικές και παράλληλα χαριτωμένες αυτές ιστορίες παρατηρούμε πως οι χελώνες είναι αργές, οι λαγοί τρέχουν γρήγορα, τα λιοντάρια τρώνε ζώα, η αλεπού είναι πονηρή, το μυρμήγκι εργατικό, προνοητικό κ.λπ..
Ο Αίσωπος, λοιπόν, χρησιμοποιεί αυτές τις ιδιότητες και τις φυσικές τάσεις των ζώων για να τονίσει τις ανθρώπινες αδυναμίες και την σοφία. Κυριαρχούσα ιδεολογία είναι η αποδοκιμασία του κακού στις πιο αντιπροσωπευτικές μορφές του, δηλαδή της βίας, της απάτης, της αυθαιρεσίας, της προδοσίας, της ματαιοδοξίας, της αλαζονείας, της πλεονεξίας, της πονηριάς. Κάθε μύθος έχει και ένα ηθικό δίδαγμα και για τον λόγο αυτό χρησιμοποιούνται αιώνες τώρα για την διαπαιδαγώγηση των παιδιών.
Ο σκωπτικός Σουρής χλευάζει τον άνθρωπο και τον αντιπαραβάλλει με τα ζώα, τα οποία βρίσκει να υπερτερούνε του ανθρώπου. Λέει μεταξύ των άλλων:
«Και τί ‘σαι, άνθρωπε μωρέ, που φλυαρείς εμπρός μου,
αν με τα ζώα τα λοιπά παραβληθείς του κόσμου;
Έχεις την χαίτη λιονταριού και το κεντρί της σφήκας
Έχεις πτερά του παγονιού και της στρουθοκαμήλου,
ή του προβάτου το μαλλί, το γάλα της κατσίκας;
Έχεις το χλιμίντρισμα εκείνο της φοράδας,
έχεις λαγού περπατησιά και κάβουρα ποδάρια;
Έχεις αυτιά του γαϊδουριού, της κουκουβάγιας μάτι,
ή της χελώνας το καυκί και τζίτζικα λαρύγγι;
Μπορείς ποτέ τα όσα τρως, βρε άνθρωπε τεμπέλη,
να τα μασάς σαν μέλισσα και να τα βγάζεις μέλι;
Ου! να χαθείς, κηφηναριό… στων μελισσών το σμήνος
εσύ ζηλεύεις μοναχά τη θέση του κηφήνος,
και θέλεις πάντα χάρισμα να τρώγεις στην κυψέλη,
οπόταν είσαι μάλιστα γιγαντομάχος Έλλην…..
Στην εποχή μας όλα αυτά τα προσόντα μπορεί ένας καπάτσος, θεατρίνος, αλλοπρόσαλλος, λαοπλάνος και ανερμάτιστος, κλέβοντας απ’ όλα τα ζώα κατ’ αναλογία την πονηριά, την εξυπνάδα, και χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που προσδίδουν στο ανθρώπινον είδος ένα ζωώδη ευτυχισμό, να προβληθεί σαν φωτεινό μετέωρο μέσα σε εθελοτυφλούντες. Έτσι, πού πάλι είναι επίκαιροι οι στίχοι του Σουρή: «Και μέσα στην Ελλάδα μας που πλημμυρούν τα φώτα φρενοκομείο έπρεπε να γίνει πρώτα πρώτα…!» Βέβαια, το ερώτημα είναι πού θα βρεθεί οίκημα για να χωρέσει τόσους τρελούς!
Ας κλείσομε το σημερινό μας κείμενο με έναν επίκαιρο μύθο του Αισώπου και «ὁ έχων ὦτα ἀκούειν, ακουέτω».
Ο λύκος και το πρόβατο.
Μια φορά ο λύκος είχε χορτάσει καλά από φαΐ. Όταν, λοιπόν, είδε ένα πρόβατο πεσμένο φαρδύ πλατύ καταγής, κατάλαβε πως το ζωντανό είχε πάρει αυτή τη στάση από φόβο για τον ίδιον. Γι’ αυτό πλησίασε κοντά του και βάλθηκε να του δίνει κουράγιο: «Μη φοβάσαι», του υποσχέθηκε, «αν μου πεις τρεις αλήθειες, θα σε αφήσω ελεύθερο». Τότε το πρόβατο ξε- φοβήθηκε λίγο και άρχισε να του λέει:
«Λοιπόν: η πρώτη αλήθεια είναι ότι θα ήθελα να μην σε έχω συναντήσει ποτέ στον δρόμο μου. Η δεύτερη: Άμα ήταν της μοίρας μου να σε συναντήσω, τουλάχιστον εύχομαι να ήσουνα τυφλός. Θες να σου πω και την τρίτη; Μακάρι να σας πάρει ο εξαποδό(ς) όλους εσάς τους λύκους, που μας πολεμάτε συνέχεια, δίχως να έχετε πάθει το παραμικρό κακό από εμάς».
Ο λύκος τότε αναγνώρισε ότι το πρόβατο έλεγε την καθαρή αλήθεια και το άφησε ανέγγιχτο, να φύγει. Το δίδαγμα του μύθου: Πολλές φορές η αλήθεια μετράει ακόμη και για τους εχθρούς μας.
Επίκαιρος μύθος, γιατί μάλλον φαίνεται ότι οι σημερινοί Έλληνες έγιναν πιο δειλοί κι από τα πρόβατα!
